Kral Salman ve Veliaht Prens Muhammed bin Salman nihayet ülkenin sıralı dizilişinde üçüncü sırada kim olabileceğine dair ipucu veriyor.
Suudi Arabistan Kralı Salman, 8 Ağustos’ta bir kraliyet kararnamesi yayımlayarak, kendisi ve başbakanı ve veliaht prensi Muhammed bin Salman’ın yokluğunda kabine toplantısının yapılmasına izin verdi. Böyle bir toplantı, bugün bildiğimiz Suudi devletinin kurucusu olan Kral Abdulaziz Al Saud’un soyundan en kıdemli kabine üyesince başkanlık edilecek.
Bu kraliyet kararnamesi, politik açıdan önemli bir gelişmedir. 2017’de Muhammed bin Salman’ın veliaht prens olarak atanmasından ve ardından beş yıl sonra başbakan olmasından bu yana, yardımcı veliaht prens ve yardımcı başbakan gibi idari ve politik olarak kritik görevler boş kalmıştır. Boş pozisyonlar, Suudi karar alma yapısındaki üçüncü en güçlü kişiyi tespit etmeyi veya olası adaylar hakkında spekülasyon yapmayı zorlaştırmıştır.
Suudi Krallığı içindeki karar alma dinamikleri uzun süredir karmaşık bir konu olmuştur. Abdulaziz’in oğlu ve halefi Kral Saud, Suudi kraliyeti ve dini elit arasında bir mutabakat sonucu 1964’te tahtı bırakmak zorunda kaldı. Gücü kendi oğulları arasında merkezileştirmeye çalışması, harcama alışkanlıkları ve riskli dış politika girişimleri, Saud’ı tahtından indirmek için Faisal adında bir yarı kardeşi ve veliaht prensi teşvik etti.
Faisal, Saud’ın görevden alınmasının ardından kral oldu ve gücün Abdulaziz’in farklı oğulları arasında dağıtıldığı yeni bir yönetim sistemini yürürlüğe koydu. Amaç, gücün ailenin bir alt kesiminde yoğunlaşmasını engellemekti.
Güç dağılımı, kurumsal bir derebeyliğin ortaya çıkmasına neden oldu. Her biri bir hükümet departmanı veya organizasyonu yöneten prens, bunu kendi kişisel derebeyi olarak değerlendirir ve veliahtlar ağlarını geliştirerek siyasi etkisini artırmak için kullanırdı. Bu, Suudi kraliyet ailesi içinde bir güç hiyerarşisi tesis etti. Kralın ve veliaht prensin altında kalan 30’dan fazla yarı kardeş grubu, babalarının yaşına, ana soyuna ve kontrol ettikleri kurum derebeyliklerinin politik önemine göre, gelecekte Suudi tahtı için adaylar olarak görülüyordu.
Bu tablo karşısında, 1967’de Prens Fahd’ın Krallığın ikinci başbakan yardımcısı olarak atanması önemli bir gelişmeydi. O dönemde resmi olarak bir yardımcı veliaht prensi pozisyonu olmadığı için, varislik hattına resmi bir giriş olmadı.
Ancak Fahd’ın içişleri bakanı olarakki konumu, Abdulaziz’in Hussa Bint Ahmed Al Sudairi ile sahip olduğu yedi oğlundan en büyük olması, tahtına gitmek için onun yolunu çizdi. Fahd, 1982’de büyük yarı kardeşi ve hükümdar kral Khalid’in ölümü üzerine kral oldu.
Bu dinamik, ardışık ikinci başbakan yardımcılarının atamasının şeklini belirledi. Bunlar ya Sudairi yedilisi gibi güçlü bir erkek kardeş grubunun bir parçasıydı ya da hükümdarın, etkili aile gruplarının veya önemli bir portföyün destekçisiydi.
1975 yılında ikinci başbakan yardımcısı olarak atanan Prens Abdullah, bir örnektir. Abdullah, Saud’a karşı darbede Faisal’in müttefiklerinden biri olmuştu ve 1962’den beri Suudi Arabistan Ulusal Muhafız’ını yönetiyordu. Ayrıca, Suudi kraliyet ailesinin tarihsel olarak siyasi bir rakibi olan güçlü Shammar kabilesine de anne tarafından bağlantıları vardı.
Abdullah, 2005’te Fahd’ın ölümünden sonra kral oldu ve dokuz yıl sonra başka bir yarı kardeş olan Prens Muqrin’i yardımcı veliaht prens olarak atadı, böylece kraliyet hattı içinde yeni bir resmi pozisyon başlatmış oldu. Öncekiler gibi Muqrin de gizli servis şefi olarak etkili bir pozisyona sahipti – ancak atanması büyük ölçüde krala yakınlığından kaynaklanıyordu.
Ancak 2015’te Abdullah’ın ölümüyle, politik pozisyonların yarış meydanı haline geldiği ve yarı kardeşler ile onların müttefiklerinin arasındaki rekabetin bir yoluna dönüştüğü bu dinamik tamamen değişti. Salman tahta geçti ve iki yıl içinde iki ardışık veliaht prensi görevden alarak kendi oğlu Muhammed’i bu pozisyona terfi ettirdi.
Aradan geçen yıllarda, Salman ve oğlu güçlü prensleri ve kraliyet fraksiyonlarının politik etkisini idari değişiklikler ve yolsuzlukla mücadele kampanyasıyla silmeyi başardılar.
Bu yeni sistemde, güç artık sadece kral ve oğlu için bir ayrıcalık haline geldi. Bu, Suudi kralının pozisyonunu, ilk aralarında birinci olan (primus inter pares) kişiden, nihai hükümdar’a (ultimum imperium) dönüştürdü.
Ancak, Abdul Aziz’in en büyük soyundan gelenlerin kabine oturumlarına başkanlık etmesine izin verme kararı, kral ve veliaht prensin altında olan mevcut kraliyet güç hiyerarşisinin bir bakış açısı sunmaktadır.
Kabinenin iki en yaşlı üyesi, Prens Mansur bin Miteb ve Prens Abdul Aziz bin Salman (Kral Salman’ın diğer oğullarından biri), veliaht prensinden çok daha yaşlıdır. Bu da onların gelecekteki yardımcı veliaht prens rolü için olası adaylar olmadıkları anlamına gelmektedir.
Bu durumda, hükümette kritik portföyleri olan beş genç prens gerçek adaylardır. Savunma bakanı olan Prens Halid bin Salman dışında (Kral Salman’ın en genç oğullarından biri), bu kabine üyelerinin hiçbiri bakanlıklarını babalarından doğrudan veya dolaylı olarak devralmış değildir.
Kraliyet ailesi içindeki güç hiyerarşisi değişti. Belirli bir kişi ile kral ve veliaht prens arasındaki kişisel ilişki ve yakınlık, artık onların krallığın sıralama düzeni içindeki yerlerini giderek daha fazla dikte etmektedir.
News
