Taiwan, Batı’dan Çin’in yapay zeka alanındaki hâkimiyetini zayıflatmak için daha fazla destek gerektiriyor
Çin, Tayvan ve ABD arasındaki gerilimler sadece hava kuvvetlerinin manevralarına ve yüksek denizlerde tatbikatlara sınırlı değil. Gölge çatışma aynı zamanda teknolojik alanında da oynanıyor. Çin ile Tayvan ve ABD arasındaki derinleşen jeopolitik ayrılıkların merkezinde ise küresel yarı iletken tedarik zincirlerinin hâkimiyeti var. Bu, yarı iletkenlerin – veya mikroçiplerin – akıllı telefonlardan ev ofisi yazılımlarına, kritik altyapılara ve gelişmiş askeri donanımlara kadar her şeyi çalıştırmasından kaynaklanıyor. Yapay zekanın hızla büyümesinden kaynaklanan uluslararası talep arttıkça, bu mikroçiplerin küresel ekonomi ve bireysel ülkelerin ilerlemesi için stratejik değeri de artıyor. Bugün Çin, mikroçipleri petrol ithal ettiği kadar ithal ediyor.
Dünyanın dört bir yanındaki bu derinleşen yarı iletkenlere olan güven, kaynar Çin-Tayvan gerilimlerine yeni bir karmaşıklık katıyor. Bugün Tayvan, dünyanın en büyük ve en gelişmiş mikroçip üreticisi iken, Çin, gezegenin en büyük yarı iletken tüketicisidir. Jeopolitik ve ileri teknolojiler alanındaki araştırmacılar olarak, mikroçip tedarik zincirlerini kontrol etme yarışının 21. yüzyılın belirleyici mücadelelerinden biri olduğunu görüyoruz. Tayvan’ın deneyimi, 6 Eylül 2024’te yarı iletken ürünlerine yönelik yeni bir ihracat kontrol dalgası ilan eden ABD’ye bir örnek olabilir.
Tayvan, kasıtlı olarak dünyanın yarı iletken gücü olarak ortaya çıkmadı. Öz yönetimli adanın esnek üretim ağı ve dünya standartlarında mühendislik yeteneği havuzu nedeniyle yıllardır yüksek kaliteli mikroçipler üretiyor. Ancak Tayvan, özellikle Çin’e gelişmiş teknolojiler ihraç etme konusunda pazar üstünlüğünü korumak için hassas bir dengeleme eylemiyle karşı karşıya. Tayvanlı politika yapıcılar, adayı kendi toprakları olarak gören bir ülke ile politik karmaşalardan kaçınmak ve adanın fikri mülkiyetini korumak istiyor. Ayrıca Tayvan, mikroçiplerin başkent Taipei’ye yöneltilen Çin füzelerini çalıştırmaktan uzak tutmak istiyor.
Çiplerin düzenlenme süreci
1990’lara kadar teknolojilerin Çin’e aktarımı Tayvan yasalarınca yasaklanmıştı. Ancak düzenlemeler zayıf uygulanıyordu. Sonuç olarak, Tayvanlı işletmeler, yatırımlarını genellikle o dönemde Britanya’ya ait olan Hong Kong üzerinden yönlendirerek mevcut yaptırımları atlıyordu. Çip endüstrisi adaya oldukça karlı bir gelir kaynağıydı.
Tayvan’ın teknoloji akışını düzenleme yaklaşımı 1993 yılında Başkan Lee Teng-hui’nin “acele etme, sabırlı ol” politikasını uygulamasıyla değişmeye başladı. Katı yasağı gevşetildi ve yerine, çok gelişmiş teknolojiler, 50 milyon Amerikan doları değerinde anlaşmalar ve özelleştirilmiş kritik altyapı projeleri gibi öğelerde ek denetim katmanları eklenen bir sistem getirildi.
Bu makalenin tümü için kaynak bağlı.
News
