Papa Francis, Müslüman çoğunluklu bir ülkede sıcak karşılandı ancak Endonezya’da dini uyum hala gerçeklikten ziyade hayal olarak görülüyor.
“Papa Francis, Jakarta’nın Istiqlal Camii’ni ziyaret ederken ‘insanlık adına dini uyumu teşvik etmek, takip etmemiz gereken yol’ açıklamasını yaptı. 5 Eylül tarihinde Güneydoğu Asya’nın en büyük camii. Papalık ziyareti Endonezya’ya 1989’dan bu yana gerçekleşen ilk ziyaret oldu. Endonezya’da sıklıkla mezhep çatışmalarıyla karşılaşan birçok kişi için papanın hoşgörü mesajı memnuniyetle karşılandı. Endonezya’nın liderleri sembolik olarak fikre bağlılar, bunu Istiqlal’i karşılayan Katolik katedraliyle bir tünele bağlayan sembolik görüyoruz veya Papa’nın Joko Widodo’yla buluşurken övdüğü “Çeşitlilikte Birlik” milli sloganındaki gibi duyuyoruz. Ancak Endonezya’nın hoşgörüye yönelik retoriğini hayranlıkla karşılamak için çok şey varken, eleştirmenler günlük gerçeklerin dini azınlıklar için daha az hoşgörülü olduğunu söylüyor. Aynı zamanda bazıları politikanın daha az hoşgörülü bir yöne doğru ilerlediğinden endişe ediyor.
Artı yanı, bu nüfusun %80’inin Müslüman olduğu ülkede papalık ziyaretine halkın olumlu tepkisi olmuş olmasıdır. Papa’nın Rohingyalar ve Filistinlilerin durumu konusundaki açıklamaları zaten ona hoşgörü kazandırmıştı. Onun nispeten sakin stili, gösterişli lüksle çevrili liderlere alışmış halk tarafından olumlu karşılandı. Endonezya halkı, papalığın nakit karşılığı özel bir uçakla uçmak yerine olağan bir Toyota Innova Zenix’i tercih etmesini ve ardından sürücü koltuğunda oturup aşağı doğru yapılmış pencereden kalabalığı selamlamasını memnuniyetle karşıladı. Ana akım medya kuruluşları ve sosyal medya kullanıcıları, Papa Francis’in özel jetle değil ticari uçakla uçma kararından, ucuz saatin ve aşınmış ayakkabıların her şeyini memnuniyetle inceledi. Papalığın bir tören düzenlediği GBK stadyumuna yakınında birkaç Müslüman Katolik arkadaşlarını eşlik ederken görülebilir. Bir kadın, başörtüsüyle Papa’nın yüzünü taşıyan ve hoş geldiniz mesajıyla süslenmiş kulak kancalarıyla eşleştirdi.
Hatta hükümet, TV kanallarından papalığın yaptığı ayini kesintiye uğratmamalarını istediğinde alışılmış akşam ezanını oynamak yerine ekranda bir metin uyarısıyla değiştirmelerini sağlamak için çok fazla tartışma yaratmadı.
Endonezya’nın tek İslamcı partisi olan Refah Adalet Partisi homurdandı. Ancak liderleri papayı eleştirmemeye dikkat ettiler, bu da hükümetin fikri olduğunu izlenimi yarattı ve şikayetlerini hoşgörü kavramı çerçevesinde dile getirdiler. “Açıkçası, her zamanki gibi devam etmek bu ülkedeki hoşgörü güzelliğini gösterecektir,” dedi parti milletvekili Jaizul Juwaini. “Ayin devam ediyor ve ezan da hala yayınlanabilirdi ve bir sorun yoktu.”
Bu arada diğer büyük Müslüman örgütlerin temsilcileri, Katoliklere gösterilen nezaket jestinin bir sorun olmadığını net bir şekilde belirttiler.
Endonezya uzun zamandır kendisini dinler arası hoşgörü ve ılımlı İslam’a adanmış bir ulus olarak yetiştirdi. Endonezyalıları, Java’daki İslam’ın genellikle yerel bir ton alırken ve hatta varolan Hindu-Budist kültürü ve diğer yerel inançlarla etkileşerek ve bir araya gelerek aldığı farklı bir yapıya sahiptir. Politika da rol oynamıştır. Ülke ezici çoğunlukla Müslüman olabilir ancak Endonezya’nın liderleri, takımadalarını bakımsız hale getirebileceğinden uzun zamandır endişe duymuşlardır, diğer bölgelerdeki gayrimüslimlerin çoğunluk ya da büyük azınlıklar oluşturduğunun farkındadırlar. Çatışmadan kaçınmak için anayasa dini özgürlüğü garanti altına alır. Açıkçası, anayasa ayrıca devletin “tek ilahi Tanrı” temeline dayandığını belirtir – bağımsızlıktan sonra açıkça İslami bir devlet kurmak isteyen İslami gruplara yapılmış bir jest. Ancak idari amaçlar için, devlet altı dini tanır ve son zamanlarda başka inançlara da bazı statüler tanımıştır – bir tanrı yerine sadece Müslümanları, Protestanları ve Katolikleri değil, aynı zamanda Hindu, Budist, Konfüçyüsçüler ve çeşitli yerel dini grupları da tanımak şeklinde bir tanrı algısını genişletmiştir. Ülke, 2000’lerin başında dini şiddette endişe verici bir artış yaşamış olsa da, sert karşıterörizm çabaları bu bir zamanlar güçlü tehdidi büyük ölçüde kontrol altına almıştır. Hıristiyan ya da diğer dini topluluklar, Orta Doğu’nun büyük bir bölümünden dini azınlık topluluklarının kaçışını teşvik eden türden zulümlerle karşılaşmazlar.
Ihsan Ali-Fauzi, Dini Özgürlükler Koalisyonu’nun önde gelen üyelerinden biri, “Yine de kendimizi Orta Doğu veya diğer yabancı ülkelerle karşılaştırma yapamayız – buradaki duruma bakmamız gerekiyor,” diyor. Onun için asıl sorun, gerektiğinde özgürlüklerin üstünde olabilecek sosyal barış ve uyum arzusudur. Endonezya modeli, resmi olarak tanınmış dinlere bir arada var olmak için yeterli alan verme üzerine dayanmaktadır, ancak az karışma veya heterodoksiye sınırlı alan sunar. Örneğin evlilikler hâlâ yasalarda dini işlerdir. Dolayısıyla dini inançlar arası birlikler yasal olarak izin verilmez – geçen yıl mahkemelerin evlilikleri kaydetmesi için bir boşluk oluşturmaya çalışmanın bir yolu kapanmıştı. Çiftler için en iyi seçenek genellikle bir tarafın dini değiştirmesi – ve bazen sonra geri dönmesi veya yurt dışında evlenmesidir. Bir başka büyük sorun da 2006’da yerel ibadet yerlerini inşa etmek için yerel onaya ihtiyaç duyan bir bakanlık kararnamesidir, bu da dini azınlıkları çoğunluğun iznine bağlar veya bazı bölgelerde etkili bir veto anlamına gelebilir. Örneğin, Jakarta’nın hemen güneyinde, Vaftizci Yahya Katolik kapisinin 1993’ten beri bu tür izinleri bekliyor olması. İzin alan kiliseler bazen sadece geçenlerin görebileceği yerlere haç asamama gibi kısıtlamalarla karşılaşabilirler.
Daha da ilginç olanı, etkili bir şekilde bu tür kısıtlamalardan etkilenenlerin, çoğunlukla Ahmediyye, Bahailer ya da hatta bazı Sünniler tarafından sapkın olarak görülen Şiilerin bulunduğu Müslümanlar olabileceği ancak, 2018’de Endonezya’nın Papua eyaletinde Jayapura’da ana hatlar camisinin, buradaki yerel Hristiyanların çoğunluğunu oluşturduğu yerlerdeki tüm kiliselerin kubbeden daha yüksekte durduklarından minaresini sökmeye yönelik taleplerle karşı karşıya kaldığı oldu.
Yaygınlaşan yaşam biçimine göre, Müslümanlar ve Hristiyanlar gibi dini cemaatler arasında binlerce küçük çatışma müzakere eder ve az sayıdaı habere çıkacak kadar küçük haksızlıklarla karşılaşabilir.
News
