Küreselleşmenin tersine çevrilmesi, ABD varlıklarını büyük ölçüde düşürecektir ve tekrar sanayileşme için profesyonel sınıfı yerinden edecektir ki bu da işe yaramayacak.
“Yapmam gereken birçok şey var,
Eğer biraz param olsa
Bu, zengin bir adamın dünyasıdır.”
– ABBA
“Onları öde,” dedi. İki on yıl önce, küreselleşmenin kaybedenleri için ödediklerini belirten plan, o zamanlar Amerika’nın saygın eğitim kurumlarından birinde öğretmenlik yapan Washington Konsensüsünün genç bir rahibinden çıkmıştı. Ne demek istediği şuydu: Küreselleşmenin getirisi büyük olacaktı – Ohio’daki fabrika işçilerini, işlerinin Çin’e dış kaynak kullanımı yoluyla aktarılması durumunda tazmin etmek için yeterli olacaktı. Bu genç rahip, bir danışmanlık şirketi kurdu, küreselleşme dalgalanmasının zirvesine kadar sürdü, mükemmel bir zamanlama ile rotasını değiştirdi ve şimdi Amerikan şirketlerine ve devlet organlarına Çin düşmanı olarak danışmanlık yapıyor, Yeni Washington Konsensüsünde yüksek rahip statüsüne yükseliyor. “Onları öde.” Hepimiz o zaman onu aldık. Çok basit, çok zarif, çok mantıklı, çok kolay. Demokrasi ve kapitalizm elbette bir mekanizma bulurdu. Bu bizim sorunumuz değildi. Sorunumuz Goldman Sachs mülakatının birinci turunun üstesinden gelmekti. Tabii ki şimdi biliyoruz ki, ‘onları öde’ mekanizması olmayacaktı. Küreselleşmenin kazananları – ikinci ve üçüncü turu geçenler – Washington Konsensüsünün bize attığı her kuruş için elinden gelenin en iyisini yapacaktı. Gerçekten oturup bunun üzerinde düşünecek olsaydık, ilginçtir ki baştan sona saçma olmalıydı. Onları ödeyelim mi? Sosyal yardım çekleri ve gıda fişleri ile mi? Yoksa bilgisayar öğreterek mi? Ne yazık ki, kimse bu konuları oturup düşünmedi. Sonuçta, Amerika’daki küreselleşmenin kaybedenleri – ancak borç ve tüketici ürünleri için düşen enflasyonla ancak sürdürülebiliyordu, Washington Konsensüsünün şok birlikleri, yeni yaratılan büyük miktarda para birikimini biriktiriyordu. Ve ne demek istiyordum büyüklüğünde. İşte buradayız. Yeni bir Washington Konsensüsü var ve ilkeleri “onları öde” kadar iyi düşünülmüş. Sanayi politikasından belki hoşlanmıyorsunuz, ama sanayi politikası size ilgi duyuyor. Bu yeni kavram, hepimizin büyümek zorunda olduğumuzu – özellikle Amerika’nın – vurgulamak için var. Sanayi politikası dönemi artık başımızda. Çünkü Çin, sanayi politikasının coşkulu uygulayıcısı oldu, serbest ticaret, ABD gibi açık ekonomileri onun merhametine bırakır. Evet, Japonya, Almanya, Kore ve Tayvan uzun yıllar boyunca sanayi politikası uyguladılar, ancak Çin’in ölçeği ve hırsı, ekonomik bozulmaların dünyayı sarmalama tehdidini oluşturuyor, eğer zaten yapmış değillerse. İşte anlatılan hikaye bu. Hiç kimsenin elleri temiz olmasa da, hikayenin özünü, örneğin, kabul edelim – Çin’in haneler aleyhine üreticilere yıllardır sübvansiyon sağladığını, aynı anda tüketimi baskıladığını, üretimi artırdığını ve tüm bunların sonucunda Çin’in ihracatının küresel piyasalara döküldüğünü ve ABD’yi ticaret açıkları aracılığıyla sanayisizleştirdiğini söyleyelim. Şu ana kadar, Çin’in ihracatını dizginlemeye yönelik Amerikan çabaları hala etkili olmuyor. Trump’un 2018 tarihli tarifelerinden bu yana Çin’in ihracatı %50 oranında arttı. CHIPS Yasası ve Enflasyon Azaltma Yasası üzerine büyük miktarlar harcanırken, erken işaretler umut vaat etmiyor.
TSMC Arizona’dan gelen çıktı, Tayvanlı yöneticiler ile Amerikalı işçiler arasında kültürel çatışmalar ve işe alım zorlukları nedeniyle en az bir yıl 2025’e kadar gecikti. Intel’in çöküşü çok daha rahatsız edici. Gözüken o ki, CHIPS Yasası şirketin şu anki krizinde önemli bir rol oynadı – ki bu durum var olma savaşı olabilir. Ambitiozunun etkisiyle çoğu anlamda Intel’i Amerika’nın yarıiletken milli şampiyonu olarak belirleyen ve vaat edilen 8,5 milyar dolarlık hibe ve 11 milyar dolarlık kredilerle Intel’in geniş şirketin TSMC’nin fabrika hakimiyetine hızlıca meydan okuma becerisine yatıran Pat Gelsinger, maalesef ki umulduğundan daha zor olduğu kanıtlanıyor, Intel’in fabrika işi beklenenden fazla zarar açıklıyor. Şirket şimdi bir komik ‘Kısır Döngü’nün içinde sıkışmış durumda. Ticaret Bakanlığı, CHIPS Yasası fonlarının dağıtımını, Intel’in performans kilometre taşlarına ulaşmaması nedeniyle erteledi. Intel’in stratejisi, CHIPS Yasası fonlamasına dayanıyordu, fakat Ticaret Bakanlığı, şirketin teslimat yapma yeteneğine olan güvenini kaybetmiş görünüyor. Sanayi politikası vadileri olmasaydı, Gelsinger asla her şeyi fabrika işine yatırmazdı. Bu çabaları başarısız olmasaydı, şirket krizde olmaz ve Ticaret Bakanlığı görünüşe göre ayrılan fonları dağıtmayı ertelemiyordu. Enflasyon Azaltma Yasası da çelişkili bir ‘Kısır Döngü’ içinde sıkıştı. Tasarının odak noktası, yenilenebilir enerji kapasitesini genişleterek enerji fiyatlarını düşürmeye yöneliktir. Ne yazık ki, ABD’deki yenilenebilir enerji şirketlerinin hayatta kalabilmesi için Çin üreticilerine Amerikan pazarını kapatması gerekmektedir. ABD, Çin’in elektrikli araçlarına uyguladığı tarifeleri %27,5’ten %102,5’e ve güneş hücrelerini %25’ten %50’ye çıkardı. Hal Yasasının korumacı çokluğu olabilir, ancak enflasyon azaltma potansiyeli çok daha az kesindir. Ne yazık ki, Amerika’nın temel varlık donanımı, ticaret dengesizliklerinin temelinde yatar, Çin’in sanayi politikası değil. Çin, dengenin yaratıcısı olarak değil, mücadeleyi oluşturan oyuna tepki veren konumda. Dünya, II. Dünya Savaşı’ndan bu yana deneyimlediğimiz Amerika’nın varlıklarını ve diğer avantajlarını paraya dönüştürme eğilimi olan, dünya üretken gücünü iç tüketim (ve küresel askeri maceralar) için harekete geçirme eğilimi olan Amerika ile yaşıyor. Büyük Toplum refah programlarına ve Vietnam Savaşına harcamalar 1960’lar-70’lerde artarken, ABD Nixon Şoku ile 15 Ağustos 1971’de tek taraflı olarak Bretton Woods sistemini terk etti ve doları altından ayırıldı. Harcamaları aşma ve sonraki enflasyon, Amerika’nın altın rezervlerinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bıraktı. Doları dalgalanma ile serbest bırakarak, ABD, rezerv para birimi olan doları geniş varlık, askeri güç ve derin finansal piyasalarıyla daha esnek bir şekilde kullandı. Amerikan dolarının global rezerv para birimi olmasının çok iyi ve haklı nedenleri var. Amerika, iki sahile sahip, sağlam mülkiyet haklarına, düşük nüfus yoğunluğuna ve ılıman bir iklimine sahip güvenilir bir kıta yüzeyi barındırıyor. Ülke, istenilen varlıkların sonsuz bir kuyusu ve bu varlıkları yatırım ve tüketim için kullanmak ekonomik açıdan sadece rasyonel değil, büyük ölçüde kaçınılmazdır. Eğer bir okyanus araştırma gemisi (korsan gemisi) kaptanlığı yapsam ve güzel bir tropikal ada (yerleşim görmemiş olduğunu yemin ederim) keşfedersem, kaşif grubumuzun (fethedici) adayı geliştirmesi ve malzemeleri ve tüketici mallarını karşılığında muz ve hindistan cevizi ticareti yapması ekonomik olarak rasyonel midir? Yoksa sahil mülklerini Club Med ve Sandals Resorts’a satmak mı daha iyidir, böylece gayri safi kazanç rahipler grubumuz (mağlup edenler) Porsche ve Ferrari’lerle tropik cennette koşuşturabilir mi? Tropikal adadaki ticaret dengesizliği, varlıklarla işgücü arasında bir uyumsuzluktan kaynaklanmıştır. Cesur kaşiflerimiz (etnik temizleyiciler), varlık açısından zengindi ancak işgücü yoksuldu. Dengesiz ticaret aslında dengeli değildir. Varlıkları mallar karşılığı takas ediyoruz. Ve Amerika, 1971 Bretton Woods’tan tek taraflı olarak çekilmesinden bu yana, tüm dünya endüstrisi yabancılar Amerika’nın bir parçasına sahip olma konusunda mutlu olduğundan, Amerikan imalatını genişletmenin bir anlamı yoktu. Bu ticareti tersine döndürme çağrısı eninde sonunda “hem pastayı yemek hem de onu saklamak” zorunluluğuna ulaşacaktır. Eğer ABD gerçekten güneş panelleri ve elektrikli araçları makul fiyatlarla üretmek istiyorsa, bankerlerin, danışmanların, avukatların ve pazarlama yöneticilerinin gönüllü olarak %40-50 maaş kesintisi yaparak işlem mühendisi, fabrika ustası, teknisyen ve boru tesisatçısına dönüşmesi gerekecek. Intel ve TSMC’nin neden bu kadar zorlandığı şaşırtıcı değil mi?
Ekonomistler sık sık malları varlıklardan sert bir şekilde ayırırlar. Ticaret yalnızca malların ticareti sıfıra ulaştığında dengeli olarak kabul edilir, bu da Riccardo’nun karşılaştırmalı üstünlük modelinin sadece widget ticaretine uygulandığı anlamına gelir. Daha esnek bir çerçeveleme, ticaretin her zaman dengeli olduğunu söyleyebilir çünkü malları varlıklardan ayırmak çok fazla değer yargısı gerektirir ve bu nedenle karşılaştırmalı üstünlük her şeye uygulanır. Bu nedenle, varlık açısından zengin Amerika’nın finans, hukuk, pazarlama ve danışmanlık alanında uzmanlık geliştirmesinin doğal olduğu ve varlıkları satış için paketleme için gerekli tüm beceriler olduğu ve işgücü açısından zengin Çin’in bu varlıkların karşılığında üretimde uzmanlaşmak için varlıkla takas yaparak bu varlıkları değiştirmesi de doğaldır. Bu ticareti engellemek kesinlikle mümkün olabilir – birinin aday fethedici grupumuzu malzemeler karşılığında muz takası yapmaya zorlaması mümkündür – ancak bunun bir maliyeti olacaktır. Bu varlıklar-karşılığı-mallar ticareti, sonuç olarak Amerika’nın politik ekonomisinin büyük trajedisidir. Mükemmel bir ekonomik mantığa sahip olmakla birlikte – ticareti yapılacak çok sayıda varlık var – politik olarak sorunlu olmasıdır. Aktiflerin satışını yapan bankerler, danışmanlar, avukatlar, pazarlama yöneticileri ve emlakçılar yarıiletken aralarına, elektrikli araç fabrikalarına ya da güneş çiftliklerine sahip değillerdir. Ve bu nedenle, ABD de o yarıiletken aralarında, elektrikli araç fabrikalarında ve güneş tarlalarında yarı-vasıfsız işçileri istihdam etmiyor. Bu işçiler ya hizmet sektörünün daha alt kademelerinde (örneğin perakende, serbest iş, evde sağlık desteği) yetinmek zorunda kalıyorlar ya da tamamen işgücü piyasasında yer almıyorlar. Küreselleşmenin tersine çevrilmesi, Amerika’nın varlık fiyatlarını büyük ölçüde düşürmek anlamına gelecek, yabancı alıcılara satışlar yapmak yapay bir şekilde kısıtlandığında. Teorik olarak GSYİH üzerindeki etkiler kontrol altında tutulabilir, ancak zenginler, yatırım bankacıları proses mühendisi olurken ve Uber sürücüleri fabrika işçisi olurken düşük gelirli kişileri orta sınıfa geri döndürme umuduyla önemli ölçüde daha fakir olmayı kolayca kabul eder mi? Küreselleşme, sınırlı kaynakları yaratmakta zorlanan bir siyasi ekonomi için nasıl bir mekanizmayı dile getiremediyse, son derece zengin olanların önemli ölçüde daha fakir olmayı gönüllü bir şekilde kabul etmesinin ne kadar olası olduğu sorusu akla gelmektedir.
News
