ABD’nin Afganistan’dan çekilmesi ve Taliban’ın iktidara dönüşünden üç yıl sonra, ülke küresel terör örgütlerinin hareketli bir merkezi haline geldi.
Bu hafta, Amerika’nın Afganistan’dan çekilmesinin ve Taliban’ın iktidara geri dönüşünün üçüncü yılıdır.
ABD, 11 Eylül 2001 saldırılarına yanıt olarak Afganistan’a müdahale etmişti. Amacı uluslararası terörizmle mücadele etmek ve dünyayı daha güvenli ve güvende yapmak için yeni bir küresel düzen oluşturmaktı.
Ancak benim yeni kitabımda, “Bir Savaşı Nasıl Kaybedersiniz: Amerika’nın Afganistan’a Müdahalesinin Hikayesi”nde iddia ettiğim gibi, bugün dünya Soğuk Savaş sırasından daha fazla çatışma ve kutuplaşma ile karşı karşıya. Potansiyel olarak yeni bir dünya savaşının eşiğinde durmaktadır.
ABD’nin hedefleri – ve başarısızlıkları
NATO ve NATO olmayan müttefikleri tarafından desteklenen ve geniş kapsamlı küresel sempatiye sahip olan ABD’nin Afganistan’daki temel hedefleri şunlardı:
El Kaide’yi ortadan kaldırmak
El Kaide’nin koruyucu olarak Taliban’ın aşırı uç noktalı rejimini ortadan kaldırmak
Afganistan’ı değiştirmeye yardımcı olmak, böylece bir daha asla uluslararası terörün yuvası olmamalıydı.
Afganistan’daki başarı, Cumhuriyetçi George W Bush’un başkanlığı döneminde ABD’nin diğer iki geniş dış politika hedefiyle iç içe geçmişti – küresel terörle savaş ve demokrasiyi teşvik etmek. Bu ikisi de, ABD’nin Soğuk Savaş sonrası süper güç olarak çıkarları doğrultusunda Orta Doğu’yu ve geniş anlamda dünyayı değiştirme araçlarıydı.
Sonunda, ABD bu hedeflerin hiçbirini gerçekleştiremedi.
Öncelikle, El Kaide’yi etkisiz hale getirerek ve Taliban hükümetini devirerek, ABD, anti-Taliban Afgan güçlerinden yardım alarak, El Kaide’yi dağıtarak askeri anlamda zafere ulaştı. Ancak her iki grubun liderlerinin – Mullah Muhammed Omar ve Usame bin Ladin’in – ve ana operatörlerinin kaçmalarına Pakistan yardım etti.
Taliban hızla toplandı. Ve Pakistan’ın desteği ve El Kaide ile devam eden ittifakıyla, ABD ve müttefiklerinin beklentilerinin ötesinde bir isyana katıldı, bunlar arasında Ka bul hükümeti de vardı, Kabul’daki Amerika’nın desteklediği yeni Afgan hükümeti de dahil.
ABD’nin Afganistan’da sadece birkaç yıl kalmayı planlamadığı aslında. Ancak müdahalesinin ilk günlerinde El Kaide’yi etkisiz hale getirememesi, ABD’nin bin Ladin’in peşinde on yıl süren bir kovalamacaya girmesine neden oldu. Ayrıca ABD’yi son derece sosyal açıdan bölünmüş ve geleneksel Afganistan’da devlet kurma zorlu görevine daha da derinlemesine dahil etti.
Afganistan’ı sağlam, güvenli ve demokratik bir yola yerleştirmeye dair sağlam bir plan yapmadan, Bush yönetimi 2003’te, Irak diktatörü Saddam Hüseyin’in bin Ladin’le işbirliği yaptığını ve kitle imha silahlarına sahip olduğu yanlış varsayımlarıyla Irak’ı işgal etti.
Irak, Afganistan’dan önce önceliklendirildi. Bu, önemli istihbarat ve askeri varlıkların Afganistan’dan Irak’a kaymasına yol açtı.
Afganistan ve Irak’a barış getirmek için nasıl bir eylem planı olmadığı durumunda, ABD kendisini kazanılamayacak iki savaşın içinde buldu. Bu, ABD’yi 2011’in sonunda Irak’tan ve 2021 Ağustos’unda Afganistan’dan çekilmekten başka seçenek bırakmadı, ilk hedeflerine ulaşmadan ayrıldı.
Ayrıca geride iki parçalanmış ülke bıraktı. Irak hala toparlanmaya çalışıyor. Afganistan, Taliban yönetimi altında bir kaostalar içinde.
Afganistan yenilgisi, ABD için elli yıl önceki yıkıcı Vietnam Savaşı kadar aşağılayıcı olamazdı.
Taliban’ın aşırıcılığı
Taliban’ın 2.0 azınlık aşiret hükümeti, geçmişteki dehşet verici aşırıcılığının olduğu kadar aşırıcı ve ayrımcı olduğunu kanıtladı. 1996-2001 dönemindeki iktidarına geri dönerek.
Daha fazla Müslüman dünyasında uygulanmayan öz merkezli ve öz hizmetli bir İslam versiyonu savundu. Kadınlardan eğitim ve iş dahil temel hakları alındı. Her türlü muhalefet acımasızca bastırıldı. Diğer azınlıklar, önceki ABD destekli rejimin kalıntıları ile birlikte, günde cezalandırıldı. Birçok kişi öldürüldü.
Grup, Afganistan’ı El Kaide ve diğer benzer düşünceli gruplar için bir koruyucu sığınak haline getirdi. Bunlar, Pakistan Talibanı (Tehrik-e-Taliban Pakistan veya TTP) ve İslam Devleti-Horasan Eyaleti (ISKP) gibi grupları içermektedir.
BM Misyonu’nun Afganistan’da yaptığı yeni bir araştırma, katılımcıların sadece %4’ünün Taliban’ın uluslararası olarak tanınmasını istediğini gösterdi. Grubun yerel meşruiyet eksikliği, küresel toplulukta pariah bir statü ile paralel olarak devam etmektedir.
Ancak grup, Afganistan’da gücünü pekiştirebildi ve dış baskıya karşı koyabildi, bölgesel ve büyük güçler arasındaki jeopolitik rekabetler ve hırslardan faydalandı.
Daha istikrarsız bir dünya
Taliban’ın tekrar güçlenmesi, TTP ve ISKP gibi büyük oranda Müslüman dünyasının çeşitli bölgelerinde benzer düşünceli grupları cesaretlendirmiş ve cesaretlendirmiştir. Ve ABD’nin Afganistan’daki yenilgisi İran, Rusya, Çin ve Kuzey Kore’nin başlıca rakiplerini cesaretlendirmiştir.
Washington’ın İsrail’in güvenliğini sağlama konusundaki demir yumruklu taahhüdü ve yıkıcı Gazze savaşını sona erdirme yeteneğinin olmaması, Müslüman dünyasındaki radikal güçleri harekete geçirmiş ve Amerika’nın düşmanlarını güçlendirmiştir.
İlgili İsrail ve İran arasındaki gerginliklerin yanı sıra, Tahran’ın müttefikleriyle (özellikle Lübnan’daki Hizbullah ile) ilişkileri ciddi bir şekilde istikrarı ve güvenliği sağlama konusunu tehlikeye sokmuştur. Muhtemel bir İsrail-İran savaşı, Rusya ve Çin’in İran’ı desteklediği durumda ABD’yi İsrail’i savunmak için savaşa sürükleyebilir.
Bu, Ortadoğu ve dünya için umutlus olunamayacak bir senaryo.
News
