Kongo Demokratik Cumhuriyeti (DRC), dünya kobalt üretiminin %70’ini gerçekleştiriyor, bu da politika elitlerinin Çin’in batarya tedarik zincirlerini şarj etme veya bağlantısını kesme gücüne sahip olduğu anlamına geliyor.
Mineral bakımından zengin olan Kongo Demokratik Cumhuriyeti (DRC) genellikle Çin, ABD ve Avrupa’nın mineralleri için rekabet ettikleri ülkeler olarak sömürüldüğü şeklinde tasvir edilirken, bizim araştırmamız, DRC’nin, dünyanın en büyük kobalt üreticisi olduğu kobalt pazarının şekil almasını etkileyebileceğini gösterdi. Kobalt çok önemli bir metaldir. Bataryalardaki aşırı ısınmayı azaltır ve elektrikli araçların üretiminde esastır.Çin ve DRC’de yürütülen araştırmamız, genellikle dışta kalan hükümetlerin, örneğin DRC’nin, küresel endüstrilere nasıl etki edebileceğini ve bazen tanımlayabileceğini gösterdi. Bulgularımız, DRC ve Çin’deki eski madenleri ve sanayi kobalt madenlerinde yaptığımız saha çalışmalarına dayanıyordu. Ayrıca yasal ve idari kararları gözden geçirmek için yerel medya ve hükümet belgelerini inceledik. Bulgularımıza göre, DRC hükümeti, hem ulusal hem de bölgesel düzeyde yüksek bir kontrol seviyesine sahip. DRC’nin başkenti Kinşasa’da veya Kolwezi gibi madencilik bölgelerinde politikacılar tarafından alınan madencilik politikası kararları, küresel batarya tedarik zinciri boyunca hissediliyor. Örneğin dünya kobalt üretiminin %70’ini gerçekleştiren DRC, küresel elektrikli araç bataryası tedarik zinciri üzerinde etkiye sahip. Bununla birlikte, DRC bu etkiyi DRC halkı lehine kullanmıyor. Tahminen DRC’deki insanların %74’ü hala yoksulluk içinde yaşıyor. Bazı madencilik gelirleri hükümete akıyor olsa da, madenlere yakın yaşayan topluluklar günlük yaşamlarında pek bir iyileşme görmüyorlar. Birçok insan halen madenlerde ve çevresinde yoksulluk, kirlilik ve tehlikeli çalışma koşulları ile karşı karşıya kalıyor.
Çin’in kobalt işleme işleri
Kobalt ilk kez 1914 yılında Belçika sömürgesi döneminde DRC’de madenlenmeye başlandı, 1885-1960 yılları arasındaki uzun Belçika sömürgeleşme döneminde ülkenin birçok değerli kaynağı Belçika tarafından yağmalandı.
Bugün, DRC kobaltı Çin’e sevk ediliyor ve Çin, tüm global kobalt işleme işlerinin %65’ini oluşturan lityum-iyon piller (şarj edilebilir piller) için katotlara dönüştürüyor. Çin aynı zamanda dünyanın en büyük pil üreticisi ve elektrikli araç endüstrisini domine ediyor. 2023 yılında dünya genelinde satılan her beş arabadan biri elektrikli araçtı.
Çin’de kobalt rafine ve pil üretim endüstrisi son yirmi yılda hızla büyümüştür. Çinli şirketler, gelişmiş işleme teknolojilerini geliştirmek ve büyük ölçekli üretim tesisleri inşa etmek için büyük yatırımlar yapmıştır. Bu fabrikalar, DRC’den gelen ham kobaltı yüksek saflıkta kobalt bileşiklerine dönüştürür ve bunları pil katotlarına entegre eder. Huayou Cobalt, CATL ve BYD gibi Çinli şirketler, global elektrikli araç pazarına tedarik yapan kobalt rafine ve pil üretiminde küresel liderler haline gelmişlerdir.
Çinli maden şirketleri, hem özel hem de devlete ait olanlar, DRC’de geniş kobalt yataklarını kontrol etse de, araştırmamız DRC’nin genel endüstri üzerinde önemli bir etki gücüne sahip olabileceğini sonuçlandırdı.
Örneğin, DRC hükümeti 2022 yılında finansal anlaşmazlıklar nedeniyle en büyük Çin’e ait kobalt madeninden ihracatları durdurduğunda, küresel kobalt üretiminin yaklaşık %10’unu geçici olarak durdurdu.
Daha yerel olarak, DRC’nin kobalt açısından zengin olan Lualaba eyaletine vali Fifi Masuka Saini atandığında, eski valinin ve Devlet Başkanı Kabila’nın yakın müttefiklerinin lütfunu alan Çinli şirketler üzerinde baskı yapmak için kobalt taşıyan kamyonları ele geçirdi. Sonuç, Çinli operatörlerin yeni hükümetle gerçekleştirdiği bir yeniden yapılanmaya yol açtı.
Yerel siyaset, üretimde duraksamalara da neden olabilir. Örneğin, Çin’in kobalt endüstrisi bazı kobaltı yerel madencilerden satın alırken, 2021’de DRC ulusal hükümeti, yerel yönetim tarafından onaylanmış olmalarına rağmen, yerel madenlerden sözleşmeleri iptal etti. Kinşasa, eyalette üretilen eserler için merkezi bir satın alma şirketinin kurulmasını desteklerken, eyalet menfaatleri bu yaklaşımla çatıştı. Çinli operatörler, kendilerini başkent Kinşasa ve Kolwezi’nin siyasi iradelerine göre durumuna bağladıkları uzun müzakerelere girdiler.
Hükümet aynı zamanda madenler üzerindeki etkisini, maden sözleşmelerinde daha iyi şartlar ve minerallerin daha fazla yerinde işlenmesi için push yaparak kullanabiliyor. Örneğin, 2018 yılında, kobaltı “stratejik” bir kaynak olarak ilan etti ve ihracat vergilerini üç kat artırdı.
Ancak, sektör üzerinde etki sağlayabilecek DRC’nin, kazançlı kobalt endüstrisinden yararlanması gereken madenciler gibi, bugün bunu yapmamaktadır.
Bugün, DRC’nin güneydoğusunda en az 67 tane zenaat kobalt madeni bulunmaktadır. Yaklaşık 150.000 zenaat madenci endüstride çalışmakta ve tehlikeli koşullarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu durum, maden kuyularında gömülme ve radyoaktif gazlara maruz kalma gibi tehlikeleri içermektedir. Madenciler ayrıca, gelirlerinin %50’sini madencilik kooperatifleri tarafından – genellikle güçlü politikacılar tarafından kontrol edilen maden kömürleri – ele geçirilmektedir. Tahminen 40.000 çocuk, tehlikeli koşullarda DRC’deki zanaat kobalt madenlerinde çalışmaktadır.
Araştırmamız, temiz enerji teknolojilerine geçişin sadece bilimsel inovasyon veya büyük güç politikaları bir meselesi olmadığını göstermektedir. Küresel tedarik zincirleri, Afrika madencilik kasabalarındaki yerel seçimler tarafından dahi şekillenebilir. Yenilenebilir enerjiye geçiş küreseldir. ABD ve Çin gibi ülkeler, DRC gibi üretici ülkeleri, sadece hammadde tedarikçileri olarak değil, yerel halklarının geçişten zarar görebileceği bir ortaklar olarak görmelidirler. Bu, yerel tedarik zincirlerinin kurulmasını, daha fazla yerel katma değer eklenmesini, DRC’deki kobaltın daha fazla işlenmesini, daha adil sözleşmeleri ve daha fazlasını destekleyerek yapılabilir.
Özellikle elektrikli araç devrimi hızlandıkça, genellikle göz ardı edilen DRC gibi maden üreten bölgelerin sesleri ve çıkarları duyulmalıdır. Bu araştırma, bu daha güçlü olmayan güç dinamiklerini ortaya koyarak, daha temiz bir enerji geleceği için çalışan politika yapıcıları, şirketler ve ilgili vatandaşlar için içgörüler sağlamaktadır.
Raphael Deberdt, Colorado School of Mines maden mühendisliği bölümünde bir son araştırmacıdır. Jessica DiCarlo, Utah Üniversitesi’nde yardımcı doçenttir.
Bu makale, The Conversation türetme izni altında yeniden yayımlanmıştır. Orijinal makaleyi okuyun.
News
