Sık kullanılan bir terim, daha az gelişmiş ülkeleri daha gelişmiş rakiplerine karşı koyan bir klişeyi sürdürüyor.
“Global Güney” terimi uluslararası ilişkiler, kalkınma ve jeopolitik konularla ilgili tartışmalarda giderek daha yaygın hale gelmiştir. Ancak, “Hindistan-Pasifik” gibi daha kesin olarak tanımlanmış bir terimin aksine, “Global Güney” belirli coğrafi sınırlara ve açık anlama sahip değildir. Bu belirsizlik, alt-optimal politika seçimlerine yol açabilir. Politika yapıcılar arasında ve diğer ülkelerle net bir iletişim kurmak önemlidir.
Kökenler ve kullanım
“Hindistan-Pasifik” terimi, geç Japon Başbakanı Shinzo Abe tarafından 2016 yılında popülerleştirildi. Aksine, “Global Güney” terimi, Amerikalı aktivist Carl Oglesby tarafından 1969’da Vietnam Savaşı bağlamında türetilmiş bir dış ad olarak ortaya çıktı. “Hindistan-Pasifik” bir iç ad iken, kendini tanımlayan ve Japonya tarafından yayılan terimdir; buna karşıt olarak, ABD, Avustralya, Hindistan ve Güney Kore gibi bölgedeki diğer ülkeler tarafından daha sonradan benimsenmiştir. “Global Güney” ise birleşik bir kendini tanımlama veya sahiplik eksikliğine sahiptir.
Global Kuzey vs. Global Güney
İlginçtir, kuzey yarımkürede “Global Kuzey” hakkında fazla konuşma yapılmamaktadır. Net sınırlara sahip olmayan “Global Güney”nin aksine, Global Kuzey belirli gruplarla eşdeğer değildir; G7, NATO veya AB gibi. Çin ve Rusya gibi illiberal kuzey güçleri, kolektif Batı’dan farklı çok kutuplu bir dünya düzenini benimserler.
Ayrıca Batı ülkeleri arasında, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısından Gazze’deki duruma kadar küresel zorluklara nasıl yaklaştıkları konusunda farklılıklar vardır. “Global Kuzey” teriminin eksikliği, gelişmiş devletler ve kuzey yarımküredeki gelişmekte olan ülkelerin çeşitli doğasının doğru bir şekilde yansıtıldığını göstermektedir.
Kurumsal zorluklar
“Global Güney” kendi şemsiye kuruluşlardan yoksundur. Bölgesel örgütler (örneğin ASEAN, Afrika Birliği, Mercosur) sadece belirli alanlara odaklanır, tüm güney yarımküreye değil. Benzer şekilde, Avrupa’da (örneğin Arnavutluk, Moldova) gelişmekte olan ülkeler vardır ve bu durum, kalkınma sorunlarının sadece güney yarımküreye özgü olduğu düşüncesini zorlamaktadır.
Nuanslı gerçeklik
Güney yarımkürede, sosyo-ekonomik ve teknolojik gelişim seviyeleri farklılık gösteren geniş bir ülke yelpazesi vardır. Avustralya ve Yeni Zelanda gibi gelişmiş liberal demokrasilerden, Somali ve Güney Sudan gibi başarısız devletlere kadar çeşitlilik büyüktür.
Soğuk Savaş sırasında “üçüncü dünya ülkeleri” terimi kullanıldı, ancak bu genel birleşme, gelişimin inceliklerini yakalamamıştı.
“Global Güney” terimi, sıklıkla daha az gelişmiş ülkeleri daha gelişmiş rakiplerine karşı koyan bir klişeyi sürdürür. Bu ne yazık ki bazı gelişmiş ülkeler arasında hala devam eden aşağılayıcı bir tavırı yansıtır.
Ayrıca, “Global Güney temsilcileri”ni G7 gibi forumlara seçici olarak davet etme uygulaması soruları beraberinde getirir.
Örneğin, Japonya, Avustralya, Brezilya, Hindistan ve Güney Kore gibi bölgesel güçlerle birlikte Comoros’u (2023 yılında Afrika Birliği başkanlığını yapan), Cook Adaları’nı (2023’te Pasifik Adaları Forumu başkanlığını yapan), Endonezya’yı (2023’te Güneydoğu Asya Uluslar Birliği başkanlığını yapan) ve Vietnam’ı (ASEAN içinde Japonya’nın stratejik ortağı) 2023 Mayıs’ında Hiroşima’da düzenlenen 49. G7 Zirvesi’ne davet etti.
Bu katılımcıların seçici olarak davet edilmesi rastgele değildir. Bu, davetlilerin çıkarlarına hizmet etmekten daha ziyade organizatörlerin çıkarlarına hizmet eder.
Geçici işbirliğe zemin sağlayabilir, ancak dış bir güç tarafından yönlendirilen ve seçilmiş ortaya çıkan ve gelişmekte olan ülkelerin ortak çıkarlarını ve sorunlarını tanımalarına olanak sağlayabilir, bu seçici yaklaşım temelde davetlilerin sağlam ve organik bir bölgesel kimlik geliştirme konusunda yetersiz kalmaktadır.
Sonuç olarak, “Global Güney” tam anlamıyla mükemmel bir etiket değildir. Küresel konuları tartışırken, güney yarımküredeki zengin çeşitliliği tanıyalım ve basitleştirmekten kaçınalım. Tarihsel olarak olumlu örnekler bolca mevcuttur:
Güney Kore, Asya’nın en fakir ülkelerinden biri iken ekonomik bir güç merkezi ve küresel teknoloji liderine dönüştü.
Tayvan, kendisi bir zamanlar fakir olan, Japonya’nın kişi başına gelirine yaklaşmaktadır.
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin AB ve NATO üyeliği başarı hikayeleri olağanüstü dönüşümleri ve dayanıklılığı göstermektedir.
Tersine, Venezuela, 20. yüzyılın ortalarında zengin olmasına rağmen, son on yıllarda ciddi zorluklarla karşı karşıya kalmıştır.2021’de Birleşik Krallık’ın AB’nin tek pazarından ve gümrük birliğinden çıkmasıyla, Brexit’in büyümeyi engellediği iddia edilebilir. Genel resme bakıldığında, İngiltere’nin pandemiden sonraki ekonomi büyüklüğüne göre ticareti, diğer büyük ülkelerin gerisine düşmüştür. 71 yeni ticaret anlaşmasının çoğu sadece eski AB anlaşmalarını yeniden üretmekte ve etkileri belirsizdir.
Sonuçta, başarı hikayeleri ve başarısızlıklar, haritadaki konumlarından bağımsız olarak beklenmedik yerlerden ortaya çıkabilir.
News
