Cenevre Sözleşmeleri’nin kabulünden bu yana 75 yıl geçti. 12 Ağustos 1949’da kabul edilen bu savaş kuralları teoride her ülke tarafından kabul edilirken, pratikte her yerde rutin olarak ihlal edilmektedir.
Dünya genelinde yaklaşık 120 silahlı çatışma, 450’den fazla silahlı grup ve kontrol altındaki bölgelerde yaşayan 195 milyon insanın olduğu tahmin edilmektedir, bu nedenle savunmasızların korunması hala son derece önemlidir.
Ancak günlük haber başlıkları bize hatırlattığı gibi, uluslararası insancıl hukuk, askeri güç ve siyasi ilgisizlikle karşı karşıya kalındığında çok az, çok geç gibi görünebilir.
Bu yıl ayrıca, Suriye’de IŞİD tarafından gerçekleştirilen Ezidi soykırımının ve Ukrayna’daki on yıl süren savaşın yaşandığı üzücü yıldönümlerini de işaret ediyor. Orta Doğu ve Güney Çin Denizi’nde jeopolitik gerilimler artmaktadır.
Günümüz savaş alanlarında (ve siber uzayda) kullanılan modern teknolojiler ve temel insani korumaların dahi ihlalinin göz önüne alındığında, 2024’te kutlanacak pek bir şey var mı? Cenevre Sözleşmeleri, bugünün ve yarının savaşları için hala amaçlanan amaçlarına uygun mu?
İnsancıl değerler
Bütün toplumların savaş etrafındaki kültürel, dini veya yasal kuralları vardır. Ancak II. Dünya Savaşı’nın aşırı korkularının ardından dünya, silahlı çatışmaları düzenleyen ayrıntılı bir dizi kodifiye edilmiş kurala onay verdi.
Farklı siyasi görüşlere ve savaş deneyimlerine rağmen, ülkeler sivillerin, esir düşmüş düşman askerlerin ve ölülerin muamelesi için askeri ihtiyaçlar ile insani idealler arasında bir denge kurarak Cenevre Sözleşmeleri kurallarını kabul ettiler.
1949 Sözleşmeleri, uluslararası insancıl hukukun temelini oluşturuyor. Bu hukuk kütlesi yıllar içinde iç savaşlar, kimyasal silahlar, anti-personel mayınlar, işkence ve zorla kaybedilme konularını ele alan diğer anlaşmalar ve protokoller ile genişletilmiştir.
Karşılıklı saygı nedeniyle birçok kural, karşılıklı saygının sonucu olarak işler. Savaşan gruplar, esir alındıklarında askerlerimize iyi davrandığınızda biz de aynısını yapacağız.
Ancak bu kuralların bir warring parti ihlal ettiğinde veya savaşı Birleşmiş Milletler için saldırıyı kınayan birleşmiş milletler sözleşmesine ihlalle başlattığında dahi, savaşın içinde bulunan insanların insani muamelesi talep eder.
Cenevre Sözleşmeleri, esirlerin muamelesi, hastanelerin ve tıbbi personelin korunması, insani yardımın sağlanması ve işkence, tecavüz ve cinsel şiddetin yasaklanmasını içeren ayrıntılı kuralları belirten 400’den fazla maddeyi içeriyor.
1949 yılında dört tane sözleşme kabul edildi. İlk üç maddenin hükümleri, savaş halinde yaralı askerleri, denizdeki savaşları ve esir alınan askerleri koruma konusundaki mevcut yasaları temel aldı.
Ana dördüncü sözleşme, bir rakibin gücü altındaki sivil halkı, işgal altındaki topraklarda olduğu gibi korumaya yönelikti.
Bir makale, iç savaş sırasında insanlara karşı insani muamele konusunda temel kurallar belirledi – uluslararası hukukun, iki veya daha fazla ülke arasında değil, ülke içinde gerçekleşen şiddeti düzenlemeye cesaret eden ilk kez.
Ulusal güvenlik tehditlerinin (terörizm, isyancılık veya yeni teknolojiler dahil) belirli bir ulus devlet tarafından kuralın terk edilmesinin haklı olduğunu iddia etmesine direnme’inci maddesine uyulmasının sağlanması.
Özellikle politika ve diğer yasalar savaşı önlemekte başarısız olduğunda, bu kuralların en çok gerekli olduğu en ciddi durumlardır. Bunlara daha fazla saygı gösterilirse, bu kuralların hayat kurtarmada büyük faydası olacaktır.
News
